Teoryang Realismo

Ang teoryang ito ay tumatalakay sa katotohanan sa lipunan. Karaniwan nitong pinapaksa ang kalagayan na nangyayari sa lipunan tulad ng kurapsyon, katiwalian, kahirapan at diskriminasyon. Madalas din itong naka pokus sa lipunan at gobyerno. Mahalaga din sa nagsusuri ng mga akda na sinusuri sa teoryang ito na maiugnay ang mga pangyayari sa akda o teksto sa lipunan.

Repleksyon :

               Ang teoryang ito ay isang kilusang pampanitikan noong ika-19 siglo na nagtangkang ipakita ang karanasan at lipunan na parang sa tunay na buhay . Ito ay tumatalakay sa totoong nagaganap sa buhay ng tao at maari itong maging makatotohanan .

Teoryang Klasisismo

Ang klasisismo o klasismo ay isa sa teoryang pampanitikan ay nagmula sa Gresya, sinasabi rito na kaisipan muna kaysa sa damdamin. Mas higit na pinapahalagahan ang kaisipian kays sa damdamin. Ito ay kasalungat ng teoryang romantisismo. Ipinahahayag ng klasismo na ang isang akda ay hindi naluluma o nalalaos, sa kabilang dako ay nangyayari o nagaganap parin sa kasalukuyan. Nakasaad rin dito na nakatuon ang panitikan sa pinakamataas patungo sa pinakamabababang uri. Ibig sabihin, sa itaas matatagpuan ang kapangyarihan at kagandahan. Aristrokratiko ang pananaw na umiiral dito.

Repleksyon :

       Sa teoryang ito ay tumatalakay sa mataas na uri ng tao sinasabi ang mataas na uri ay taong mayayaman at may napag aralan . Sila ay itinuturing na makapangyarihan ito ang paggamit ng sining at panitikan ng mga sinaunang greek.

Mga Sakristan

Ang ugong ng mga ang kidlat ay sunod-sunod at maikli ang pagitan, na una munang makikita ang nakakagulat, nakakabulag at liku-likong liwanag ng kidlat:  Sinasabing isinusulat ng Diyos ang Kanyang pangalan sa pamamagitan ng apoy at ang bubungan ng langit ay umid na nanginginig.  Ang ulan ay bumabagsak na parang ibinubuhos, at ang hagupit ng umuugong na hangin, at nag-iiba-iba ang direksiyon, na parang sinasabayan ang malungkot na panalangin ng kampana, at sandaling patlang ay sumisingit ang ugong ng pag-ungal /roar ng unos, na katulad  sa magkasabay na sigaw ng hinagpis, at ng isang tahimik na hibik ng isang nanambitan na tumatangis.[1]

            

Sa ikalawang palapag ng tore ay naroon ang dalawang batang lalaking kinakausap kanina ng pilosopo.  Ang bata ay ay may malalaking maitim na mata at bakas sa mukha ang takot, inilalapit ang katawan sa kanyang kapatid, na kahawig niya sa anyo ng mukha ngunit magkaiba sa pagtitig ang nakababata, pagkat lalong mapanuri at anyong matapang kaysa nakakatanda.  Pareho silang  nakasuot ng dukhang damit na tadtad ng tagpi. Kapwa nakaupo kapwa sa isang malaking putol ng kahoy, bawat isa ay may hawak na lubid na ang dulo  ay nagtatapos sa ikatlong palapag, sa itaas na kasama ng kadiliman.  Ang ulan na itinutulak ng hangin ay umaabot sa kanilang kinalalagyan at humihihip sa putol na kandila, na nagdidingas sa ibabaw ng isang malaking batong ginagamit kung Biyernes Santo, na ipinagugulong sa coro upang gayahin ang tunog ng kulog.[2]

“Hilahin mo ang lubid, Crispin!” ang sabi ng malaki sa kanyang kapatid na munti.

Nag-alambitin si Crispin sa hawak na lubid at sa itaas ay nadinig ang isang mahinang tunog, na mabilis na tinalo ng isang malakas na kulog, at  higit pang pinalakas ang tunog ng libong alingawngaw. 

“Ah!  Kung nasa bahay na sana tayo ngayon,  kasama ni ina,” ang hibik ng maliit na nakatitig sa kanyang kapatid, “doon ay hindi ako matatakot.”

            

Ang nakakatanda ay hindi sumagot, nakatitig sa luha ng kandila na parang nag-iisip.[3]

“Doon walang magsasabing ako ay nagnanakaw!” patuloy ni Crispin, “hindi papayag si Ina!  Kung malalaman na ako ay pinapalo…”[4]

            

Inilayo ng nakakatanda ang tingin sa ilaw, itinaas ang ulo, madiing kinagat ang malaking lubid na biglang binatak at nadinig ang isang malakas na tunog ng kampana.[5]

            

“Ganito na lamang bang palagi ang buhay natin kuya?”[6] ang patuloy na sabi ni Crispin.  “Gusto kong ako ay magkasakit bukas sa bahay, ibig kong magkaroon ng isang matagal na karamdaman upang alagaan ako ni nanay at huwag na akong pabalikin pa sa kumbento.  Sa gayon, hindi ako tatawaging magnanakaw, o sasaktan nila.  At ikaw din kuya, dapat kang  magkasakit na kasama ko.”[7]

           

“Hindi!” sagot ng nakakatanda, “mamamatay tayong lahat; ang nanay ay sa sama ng loob, at tayo naman ay sa gutom.” Si Crispin ay hindi tumutol.

“Magkano ang kikitain mo sa buwang ito?” ang tanong, makaraan ang sandali.

       

“Dalawang piso:  pinatawan ako ng tatlong multa.”¨

       

“Bayaran mo kuya ang ibinibintang na ninakaw ko, upang hindi tayo tatawaging magnanakaw:  bayaran mo, kuya!”

“Nababaliw ka ba, Crispin?  Walang kakainin si Nanay; ang sabi ng sakristan-mayor ay dalawang onza ang ninakaw mo, ang katumbas ng dalawang onza ay tatlumpu’t dalawang piso.”[8]

Ang mallit ay bumilang sa kanyang daliri hanggang tatlumpu’t dalawa.

       

“Anim na kamay at dalawang daliri!  At piso sa bawat daliri,” ang bulong at pagkatapos ay nag-iisip.  “At ang bawat piso ay… ilang kuwalta?” 

       

“Isang daan at animnapung kuwalta?  Isang daan at animnapung tig-isang kuwalta?[9]  Ina!  At ilan ang isang daan at animnapu?”

            

“Tatlumpu’t dalawang kamay,” ang sagot ng matandang kapatid.

            

Sandaling minalas-malas ni Crispin ang kanyang maliit na kamay.

            

“Tatlumpu’t dalawang kamay!” ang ulit, “anim na kamay at dalawang daliri, at ang bawa’t daliri ay tatlumpu’t dalawang kamay…at bawa’t daliri ay isang kuwalta… Ina, napakaraming kuwalta!  Hindi mabibilang ng isang katao sa tatlong araw… at maibibili ng sinelas at sumbrero kung mainit ang araw,  isang malaking payong kung umuulan,  pagkain, at mga damit mo at ni Ina at…” Si Crispin ay nag-isip-isip. “Ngayon ay dinaramdam kong hindi ko iyon ninakaw!”

“Crispin!” ang tutol ng kapatid.

            

“Huwag kang magalit!  Sinabi sa akin ng kura na ako ay papatayin sa palo pag hindi lumabas ang salapi;[10] kung ninakaw ko iyon ay mailalabas ko…[11] at kung ako man ay mamatay ay nagkaroon naman sana kayong dalawa ni nanay ng damit!  Sana na ninakaw ko na talaga!”[12]

           

Ang nakakatanda ay hindi kumibo at binatak ang kanyang lubid.  Pagkatapos ay sumagot na sabay sa buntunghininga: “Ang aking ikinatatakot ay baka ka kagalitan ni Nanay pag naalaman!”

      

“Sa akala mo kaya,” ang patakang tanong ng maliit.  “Sabihin mong ako ay pinalo na nang sobra-sobra, ipakikita ko sa kanya ang aking mga latay at ang aking sirang bulsa; ako ay wala kundi isang malapad (sikapat) na ibinigay sa akin noong Pasko, at kinuha ng kura kahapon.  Hindi pa ako nakakakita ng isang malapad na gayong kaganda.  Si Nanay ay hindi maniniwala, hindi siya talagang maniniwala.”

       

“Kung sabihin ng kura na …”

Si Crispin ay nag-iiyak, na bumubulong habang humihikbi: “Kung gayon umuwi kang mag-isa, ayoko nang umuwi; sabihin mo na kay nanay na ako ay may sakit; ayokong umuwi.”[13]

               

“Huwag kang umiyak, Crispin!” ang sabi ng malaki.  “Si nanay ay hindi  maniniwala; huwag kang umiyak; ang sabi ni Matandang Tasyo ay naghihintay sa atin ang isang masarap na hapunan …”

           

Itinaas ni Crispin ang kanyang ulo at tumingin sa kapatid.

Repleksyon :

             Sa kabantang ito ng noli me tangere mapapansin ang ang aapi ng isang sakristan mayor sa mga sakristan na sina crispin at basilio . Lalo silang pinagmalupitan dahil sa pagnanakaw nila ng salapi na hindi naman totoo . Naiwang magisa si basilio dahil sinaktan ng sakristan mayor si Crispin.

Erehe at Filibustero

Naglakad na si Ibarra na hindi batid ang destinasyon. Nakarating siya hanggang sa may Liwasan ng Binundok . Sa maraming taong pagkakawala niya sa bayan,wala pa ring pagbabago sa kanyang dinatnan.
Sa paggala-gala ng kanyang paningin, naramdaman niyang may dumantay na kamay sa kanyang balikat. Si Tinyente Guevarra,na sumunod sa kanya upang paalalahanan na mag-ingat din sapagkat nangangamba siyang baka matulad siya (Ibarra) sa sinapit ng kanyang ama. Nakiusap si Ibarra na isalaysay ng tinyente ang tungkol sa buhay ng kanyang ama sapagkat tunay na wala siyang nalalaman dito.
Sianbi ni Ibarra na sumulat and kanyang ama sa kanya mayisnag taon na ang nakakalipas. Nagbilin si Don Rafael(ama ni Ibarra) na huwag nitong ikagugulat kung sakali mang hindi siya makasulat sapagkat lubha siyang abala sa kanyang mga gawain.
Ganito ang salaysay ng tinyente: Si Don Rafael ay siyang pinakamayaman sa buong lalawigan. Bagamat siya ay iginagalang, may ilan din namang naiinggit. Ang mga nuno nila ay mga kastila.Ang mga kastila dahil sa kasawian ay hindi gumagawa ng mga nararapat. Ang masasama sa Espanya ay nakakarating sa Pilipinas. Si Don Rafael ay maraming mga kagalit na mga kastila at pari. Ilang buwan pa lamang nakakaalis sa Pilpinas si Ibarra,si Don Rafael at Pari Damaso ay nagkasira. Diumano, di nangungumpisal si Don Rafael.
Nabilanggo si Don Rafael dahil sa pagkakaroon ng mga lihim na kaaway. Pinagbintangan pa siya ang pumatay sa isang mangmang at malupit na artilyerong naniningil ng buwis ng mga sasakyan. Pero hindi naman totoo.
Isang araw may isang grupo ng mga bata na sinigawan ang artilyero ng ba be bi bo bu na labis na ikinagalit nito.Pinukol ng kanyang tungkod ng artilyero ang mga bata. Isa ang sinampald na tinamaan at nabuwal. Pinagsisipa niya ito. Napatiyempo namang nagdaraan si don Rafael. Kinagalitan niya ang artilyero. Pero, ito ay lalong nagpuyos sa galit at si DonRafel ang kanyang hinarap. Walang nagawa si Don Rafael kung hindi ipagtanggol ang sarili.
Sa hindi malamang dahilan, bigla na lamang sumuray-suray ang artilyero at dahan-dahang nabuwal. Terible ang kanyang pagkakabuwal sapagkat ang kanyang ulo ay tumama sa isang tipak na bato. Nagduduwal ito at hindi nagkamalay hanggang sa tuluyang mapugto ang hininga.
Dahil dito, nabilanggo di Don Rafael. Pinagbintangan siyang erehe at pilibustero. Masakit sa kanya ang ganito sapagkat iyon ang itinuturing na pinakamabigatna parusa.
Pero, lalong nadagdagan ang dagan sa kanyang dibdib. Pinaratngan din siyang nagbabasa ng mga ipinagbabawal na aklat (El Correo de Ultramar) at diyaryo, nagtatago ng larawan ng paring binitay, isinakdal sa salang pangangamkam ng lupain at nagbibigay ng tulong sa mga tulisan.
Gumawa siya (tinyente) ng paraan para tulungan si Don Rafael at sumumpang ito ay marangal na tao. Katunayan, siya ay kumuha ng isang abugadong Pilipino na si G.A at G.M. Ito ay pagkaraang lumitaw sa pagsusuri na ang ikinamatay ng artilyero ay nag pamumuo ng dugo sa ulo nito.
Nang lumaon, ang katwiran ay nagtagumpay din. Nang si don Rafael ay malapit ng lumaya dahil sa tapos nglahat ang mga kasong ibinintang sa kanya. Ang sapin-saping kahirapan ng kalooban na kanyang dinanas ay hindi nakayanan ng kanyang pisikal na katawan.
Hindi na niya natamasa ang malayang buhay. Sa mismong loob ng bilangguan, nalagutan ng hininga si Don Rafael.
Huminto sa pagsasalaysay na g tinyente. Inabot nito ang kanyang kamay kay Ibarra at sinabing si Kapitan Tiyago na lamang ang bahalang magsalaysay ng iba pang pangyayari. Nasa tapat sila ng kuwartel ng maghiwalay. Sumakay sa kalesa si Ibarra.

Repleksyon :

          Sa kabanatang ito makikita ang pagsisiyasat ni ibarra tungkol sa nangyari sa kanyang ama nung siya ay nagngibang bansa , kung bakit ito nakulong . Isinalaysay ng isang tenyente ang nangyari sa ama ni ibarra na si don rafael ibarra .

Kasaysayan ng Isang Ina

Lito ang isip na tumatakbong pauwi si Sisa. Matinding bumabagabag sa kanyang isip ang katotohanang sinabi sa kanya ng kawaksi ng kura. Para siyang tatakasan ng sariling bait sa pag-iisip kung paano maiililigtas sina Basilio at Crispin sa kamay ng mga sibil. Tumindi ang sikdo ng kanyang dibdib nang papalapit na siya sa kanyang bahay ay natanaw na niya nag dalawang sibil na papaalis na. Saglit na nawala ang kaba sa kanyang dibdib. Hindi kasama ng mga sibil ang isa man sa kanyang anak.
Gayunman, sa sumunod na sandali, muling sinakmal ng matinding pangamba si Sisa. Nang makasalubong niya ang dalawang sibil. Pilit na tinatanong siya kung saan niya diumano itinago ang dalawang onsang ninakaw ng kanyang anak. Pilit na pinaamin din siya tungkol sa paratang ng kura. Kahit na magmamakaawa si Sisa, hindi rin pinakinggan ang kanyang pangangatwiran. Hindi siya pinaniwalaan ng mga sibil. At sa halip pakaladkad na sinama siya sa kuwartel.
Muling nagsumamo si Sisa, pero mistulang bingi ang kanyang mga kausap. Ipinakiusap ni Sisa na payagan siyang mauna ng ilang hakbang sa nga sibil habang sila ay naglalakad patungong kuwartel kapag sila ay nasa kabayanan na.
Pagdating nila sa bayan, tiyempong katatapos pa lamang ng misa. Halos malusaw sa kahihiyan si Sisa. Kaagad na ipinasok siya sa kwartel. Nagsumiksik siyang parang daga sa isang sulok. Nanlilimahid at iisa ang kanyang damit. Ang buhok naman ya daig pa ang sinabungkay nag dayami. Gusot-gusot ito. Ang kanyang isip ay parang ibig ng takasan ng katinuan
Sa bawat paglipas ng sandali, nadagdagan ang kasiphayuan ni Sisa. Magtatanghali, nabagbag ang damdamin ag Alperes. Iniutos na palayain na si Sisa. Ngunit hinang hina na siya. May dalawang oras din siyang nakabalndra sa isang sulok.
Painot-inot na naglakad si Sisa hanggang sa muli siyang makarating sa kanyang bahay. Dagling umakyat siya sa kabahayan . Tinawag ang pangalan ng mga anak. Paulit-ulit, parang sirang plaka. Ngunit hindi niya ito makita, kahit na panhik panaog ang ginawa niya. Tinungo niya ang gulod, at sa may gilid ng bangin. Wala ang kanyang hinahanap. Patakbo siyang bumalik sa bahay.
Natapunan niya ng pansin, ang isang pilas ng damit ni Basilio na may bahid ng dugo. Hawak ang damit, pumanaog siya ng bahay at tiningnan sa sikat ng araw ang pilas ng damit na nababahioran ng dugo. Nilulukob ng matinding nerbiyos ang buong katawan. Ano na nag nangyari sa kanyang mga anak. Hindi madulumat ang nararamdaman niyang kasiphayuan.
Naglakad-lakad siya kasabay ng pasaglit-saglit na pasigaw ng malakas. Ang banta ng pagkabaliw ay unti unting lumalamon sa kanyang buong pagkatao.
Kinabukasan, nagpalaboy-laboy sa lansangan si Sisa. Ang malakas na pag-iyak, hagulgol at pagsigaw ay nagsasalit at kung minsan ay magkasabay na ipinakita ang kanyang kaanyuan. Lahat ng mga taong nakakasalubong niya ay nahihintakutan sa kanya.

Repleksyon :

        Sa kabanatang ito makikita ang paggiging kabado ni sisa dahil mayroon siyang  nakasalubong na mga kawal sa daanan di niya malaman ang gagawin kaya sa kabanatang ito makikita ang pang aapi sa kababaihan noong panahon ng kastila .

Sa Lupa ng Sariling Bayan

Walang hindi umuuwi sa atin. Walang hindi umuuwi sa kanyang bayan.

Namatay ang kanyang ina noong siya’y limang taong gulang lamang. Di naglipat-taon, sumunod na namatay ang kanyang ama,. Siya’y inampon ng isang amain - ang kapatid ng kanyang ama sapagkat wala nang ibang sa kanya’y mag-aampon.

“Dalawang pera lang ang hihingin niya noon sa kanyang Tata Indo ay kailangan pa niyang maghapong umiyak.” Sa ganitong pangungusap malimit ilarawan ni Ama ang kakuriputan at kabagsikan ng amaing iyong nag-ampon kay Layo. “Kaya ang gagawin ng Layong iyan ay paririto sa iyong ina sasabak ng iyak. Ku, kumakaripas pa ng takbo iyan kapag nabigyan ng ina ng tatlong pera.”

Malaki na ang ipinagbago ng buhay ng batang iyong binabanggit ni Ama: Mula sa isang api-apihang kamusmusan, siya ngayo’y isa na sa mga kinikilalang manananggol sa lunsod. Kausapin mo ang isang abugado o kaya’y isang kumuha ng abugasya at malamang na nakikilala niya kung sino si Atty. Pedro Enriquez. Sasabihin ng abugado na talagang magaling ito ( topnotcher yata iyan, sasabihin sa iyo ng abugado): sasabihin naman ng estudyante na talagang magaling ito, lamang ay mahigpit sa klase ( si Layo ay nagtuturo rin ng batas sa isang unibersidad at isang taga-San Roque ang minsa’y ibinagsak niya). Tatlo ang tanggapan ni Layo: isa sa Escolta, isa sa Echague ( sa itaas ng isang malaking hotel doon), at isa sa Intramuros, sa pinakamalaking gusaling nakatayo noon ngayon.

Bago siya naratay ay umuwi siya sa amin sa San Roque, Bakasyon noon at nasa San Roque rin ako. Kasama niya ang asawa at dalawang anak. Sakay sila ng isang kotse- bihirang mapasok ng kotse ang San Roque. Sa tapat ng aming maliit na bahay huminto ang kotseng iyon.

“Galing kami sa San Fernando ( ang bayan ng kanyang asawa), at nagyaya si Ising at ang mga bata rito. Gusto raw nilang makita itong San Roque.” Ayaw umuwi ni Layo sa aming Bayan: totoo nga marahil na ang pinakamapapait na hinanakit ay inilalaan ng isang nilikha sa kanyang sariling bayan: hindi pa nakakalimutan ni Layo ang kanyang mga hinanakit sa San Roque - kahit ngayong maluwag na ang kanyang buhay.

Hindi sila gaanong nagtagal sa amin sa pagdaraang iyon. Pagkainom nilang mag-anak ng inuming pampalamig ay nagpaalam na sila. Sumakay sila sa kotse at mula noon ay hindi na nagbalik.

Gayon man, malimit pa rin silang magkita ni Ama sa Maynila. Si Ama ay isang retiradong guro. Isang kumpare niya ang magpapatulong sa isang kaso sa manahan. Hinahabol ng kanyang kumpare at ng mga kapatid nito ang isang malawak na lupa sa San Jose na itinatayang hihigit sa kalahating milyong piso nag halaga. Inirekomenda ni Ama si Layo sa kanyang kumpare at dito nila inilapit ang kaso kadastral na iyon.

Tuwing maluluwas si Ama at kanyang kumpare ay dumaraan sila sa tinutuluyan kong bahay – pangaserahan. Sinasamahan ko sila sa pagpunta kina Layo.

Marami akong nalaman sa pagsama-sama kong ito sa opisina ni Layo. Malaki na pala ang bahay ni Layo sa Quezon City. Malawak pala ang kanyang lupa sa Isabela. Siya pala ang umusig kay gayo’t ganitong tao. Siya pala ang abugado ng malaking korporasyong iyon.

Tanyag na nga at matagumpay si Layo.

Ngunit ang hinanakit sa San Roque ay hindi pa rin nalilimutan.

“Ni puntod ni Ama’t Ina ay di ko madalaw,” minsa’y nasabi sa amin ni Layo. Nagpauna noong umuwi sa Kalookan ang kumpare ni Ama at kami’y isinama ni Layo sa kanyang bahay. Doon nang kami na lamang ang magkakaharap, ay nakabitiw siya sa kanyang mga kilos, gawi at salitang abugado. Naghubad rin siya ng barong-tagalog at nakakamiseta na lamang sa pakikipag-usap sa amin.

Ang tungkol sa puntod na iyon ng kanyang mga magulang ang hindi malimut-limutan ni Layo. Maliit lamang ang libingan ng San Roque noon; mabuti ngayon at may bakod na’t may malalaking nitso. Marahil, ang puntod ng mga magulang ni Layo, kaawa-awa rin ang kanyang ama’t ina, kung nakabuhayan ba nila ang pagtatagumpay ni Layo ay nakasama sa putol na lupang nabili ni Gallego, ang pinakamayaman sa amin. Ngayo’y may nakatayong poultry ng manok sa dating bahaging iyon ng libingan, isang malaking bahay ng manok sapagkat malaki ang poultry ni Gallego. Sinasabing sa mga dumi lamang iyon ay pinapala ng kanyang mga trabahador sa ibabaw ng mga dating puntod, at ipinagbibili sa mga palaisdaan ng bangos.

Ang katulong na abugado ni Layo. Dinaraanan pa rin ako ni Ama sa bahay-pangaserahan. Iyon ang bilin ko sa kanya; matanda na si Ama at natatakot akong baka sa pagtawid-tawid niya ay matumbok na lamang siya sa sasakyan. Madalang na niyang makasama ngayon ang kanyang kumpare; naisaloob marahil ng kanyang kumpare na totoong nakaabala na siya kay Ama kung kaya siya na lamang ang sumama sa abugado sa mga bisita.

Dinadalaw namin ni Ama si Layo, na itinuturing na ni Amang pamangkin, hindi dahil sa nais naming tumunton ng isang mayamang kamag-anak ( dumarami ang kamag-anak ng isang tao kapag mayaman na siya), kundi dahil si Layo na rin ang tumunton kay Ama at sa amin bilang mga kadugo.

“Kayo lamang ang matutunton kong kamag-anak sa San Roque ,” minsa’y sinabi niya sa aming mag-ama. “ Kayo lang, Tiyo Julio , Ben.”

Malaki ang ipinangangayat ni Layo mula nang siya’y magkasakit. Ngayo’y maputlang-maputla siya. Malimit namin siyang datnan na mahaba ang balbas. Maliit siyang lalaki at lalo pa siyang lumiit sa tingin ko nang siya’y magkasakit. Lalo namang lumaki ang kanyang ulo. ( Marunong talaga ang Layong iyan, malimit sabihin ni Ama, iyon ba namang laki ng ulong iyon!)

Sa isang pribadong silid sa ospital siya nakatigil. Hindi siya iniwan doon ng kanyang maybahay . Kung minsan, naroon ang isa niyang anak, si Fe, ang bunso. Walang imik ang may bahay ni Layo. Dati raw itong modista sa San Fernando. Ngayon ngang maratay si Layo, mga kamag-anak lamang nila sa panig ni Ising ang dumadalaw sa kanya.

“ Walang napaparitong taga-San Roque?” minsan ay itinanong ni Ama.

“ Hindi ko sila hinihintay Tiyo Julio.”

Ang tungkol sa kanyang tunay na karamdaman ay kamakailan lamang namin nalaman. Kinausap ni Ama ang doktor na tumitingin sa kanya. Malaki na raw ang naputol na bahagi ng kanyang bituka.

“Sana’y nakasama na roon ang bahaging may kanser,” sabi ng manggagamot.

Yaon ay sa pangalawang pag-opera kay Layo.

Hindi na niya kinakailangan ang ikatlong operasyon. Nang muli naming kausapin ang doktor,sinabi nitong laganap na ang kanser sa kanyang bituka at tatlong buwan na lamang ang pinakamahabang itatagal ng kanyang buhay.

Ang sabi ni Ama’y may tatlumpu’t pitong taong gulang lamang si Layo. Nang kami’y pumasok sa silid ay mataman ko siyang pinagmasdan. Kay bata pa niya upang mamatay. Tanyag siya ngayon, ngunit hindi pa niya naaabot ang tuktok ng katanyagan. Sino ang makaaalam , nasabi ko nga kay Ama nang kami pauwi na, kung magiging hukom siya balang-araw?

Sa loob ng tatlong buwan na ibinigay na taning ng manggagamot ay malimit naming dalawin si Layo. Gusto ni Layo na lagi naming dinadalaw. Kapag may isang linggo namin siyang hindi madalaw, naghihinakit na siya. Kami’y raw ba’y nagsasawa na sa pagdalaw sa kanya?

“ Naiinip kami rito, Tiyo Julio.” sabi niya kay Ama.

Nagtaka pa ako nang malaman kong alam ni Layo ang kanyang sakit.

“May kanser pala ako. Tiyo Julio, ay di ko nalalaman” pabiro niyang sabi kay Ama. “ Ang buhay nga naman, oo,” bahagya siyang tumawa, “kay lakas-lakas kong tao’y may kanser pala ako.”

Sinabi niya iyon na parang iyon ang pinakakaraniwang bagay na kanyang masasabi. Natingnan ko tuloy si Ising na nasa silid din at naririnig ang aming pag-uusap. Ano kaya ang nasa loob ni ising? Naka-upo si Ising sa sopang naroon. Nang pumasok kami at patuluyin ni Ising ay tila iiyak ito. Ngayon nga narinig niya ang sinabi ni Layo ay tahimik siyang nagpapahid ng luha…

“Akala ko’y ulser lang noong una. Hindi pala. Ito pala ang pinakamabagsik. Bakit kaya naman ako ang pinakapili-pili nito, ha. Tiyo Julio?”

“Nakalimot ka sigurong kumain noon,” sa kawalan ng nasabi ni Ama.

Tumingin sa kisame si Layo. “hindi nga ako nakapagkakain noon, Tiyo Julio,” aniya. “Napaggugutom ako. Trabaho sa araw, aral sa gabi. Nakapagtrabaho pa ako noon sa diyaryo, a” baling niya sa akin sapagkat alam niyang interesado ako sa trabaho sa peryodiko. Journalism ang aking tinapos “City Editor na ako noon,” aniya at binanggit ang isang maliit, malinis, ngunit patay nang pahayagan, “nang ako’y magbitiw. Mahirap, mahirap na buhay iyang buhay ng manunulat.”

Wala kaming sukat masabi ni Ama kaya siya ang pinabayaan naming magsalita. Nahihirapan siyang magsalita, ngunit nakikita naming ibig niyang magsalita. Parang nakatutulong iyon sa kanya; parang nakababawas iyon sa tinitiis niyang kirot.

Tumawa ng mahina si Layo.

“Kangina’y pinag-usapan namin itong si Ising, Tiyo Julio,- oy, Ising, sinasabi ko sa kanila iyong sinabi ko sa iyo kangina - kung saan ako ililibing. Dito sa Maynila, ‘ka ko, gusto kong dito sa Maynila malibing.”

“Huwag na nga nating pag-usapan iyan,” sansala ni Ama. “Ikaw ang kung anu-ano ang pinagsasabi mo.”

“Hindi nga, Tiyo Julio, hindi ko na inaasahang bubuti pa ako,” nakangiti pa ring pakli ni Layo. “Huwag ninyo ako ililibing sa San Roque, Tiyo Julio, huwag. Dito sa Maynila”


Tumayo si Ama. “Aalis na kami ni Ben, hala ka.”

Tumaas ang maputla at batuhang kamay ng nakangiti pa ring si Layo.

“Ang Tiyo Julio naman,” ani Layo at bahagyang umiling. “Siya,” aniya at tiningnan ako, “iba na ang ating pag-uusapan, takot ang Tiyo Julio. Nakapaglalathala ka na ba,Ben?”

Hindi ko siya sinagot. Marami akong naiisip habang nakatingin sa kanya. Nakikita ko sa kanya ang paghahangad na maging matatag sa harap ng nalalapit na kamatayan, ngunit bigo ang hangarin niyang maging matatag. Bigo ka, Layo, bigo ka. Natatakot ka rin, nagtatapang-tapangan ka lang. Bakit hindi mo pa amining takot ka? At itong libing sa San Roque. Kung ayaw mong mailibing doon ay bakit lagi mong binabanggit?”

“Palaisip itong si Ben,” itinuro ako ng maputlang hintuturo ni Layo, “makasusulat nga siguro ito.” Kay Ama naman siya tumingin. “Dalas-dalasan naman ninyo ang dalaw, Tiyo Julio. Sa amin na kaya kayo umuwi, si Ising lamang at ang mga bata ang naroroon? Baka nahihirapan kayong umuwi sa probinsya.”

Ipinangako na lamang ni Ama na lagi namin siyang dadalawin.

Mahinang-mahina na si Layo nang siya’y muli naming dalawin. Paos ang kanyang tinig at halos hindi na niya maigalaw ang mga kamay.

Ngayo’y wala na ang kanyang tatag. Umiiyak siya ngayon.

“Kaawa-awa naman itong Ising,” sabi niya, “Kaawa-awa naman ang aking mga anak. Kayo na, Tiyo Julio, Ben ang bahala sa kanila. Kayo na, ang bahalang tumingin sa kanila.

Kay Ama niya inihabilin ang paglilibing sa kanya. Dito sa Maynila, sinabi na naman niya. Mag-iisa akong malilibing dito, Tiyo Julio, ngunit gusto kong dito malibing.

“Magdasal ka,” payo ni Ama, “iyang hinanakit mo’y kalimutan mo na. Masama iyang babaunin mo pa ang mga iyan.”

“Mahirap makalimutan, Tiyo Julio. Natatandaan ba ninyo noon, noong maliit ako? Noong hindi ko matagpuan ang libing ni Ama’t ina? Wala akong mauuwian doon, Tiyo Julio. Mag-iisa rin ako.”

Tumungo ang maputing ulo ni Ama; pati siya’y ibig na ring maluha sa sinasabi ni Layo.

“Walang hindi umuuwi sa kanyang bayan. Mayroon nga riyan, namamatay sa Amerika, pagkatapos manirahan doon nang kay tagal, ngunit ang huling kahilingan ay ang malibing dito sa atin.”

“Maganda ang sinabi ninyo, Tiyo Julio.”

“Wala ngang hindi umuuwi sa atin, sa kanyang bayan, Layo. Ikaw man ay uuwi rin.”

Lahat ay umuuwi sa kanyang bayan, ibig ko ring sabihin kay Layo. Maaaring narito ka, ngunit ang iyong kaluluwa ay naglalakbay na pabalik doon. Maaaring naging mapait ang kabataan mo roon, ngunit huwag mong sabihing ikaw ay di babalik.

Ngayo’y hindi siya nakatingin sa akin, ni kay Ama, ni kay Ising. Nakatingin siya sa kisame. Nakaangat ang kanyang baba at tila mga mata ng isang bulag ang kanyang mga mata. Alam kong naglalakbay ang kanyang diwa: marahil, nalalaman ko kung saan naglalakbay iyon.

Gusto kong isipin na ngayo’y naglalakbay ang kaluluwa ni Layo patungo sa aming bayan; gusto kong isipin na ngayo’y tila mga tuyong dahon nang malalaglag ang kanyang hinanakit: gusto kong isipin na sa paglalakbay ng kanyang kaluluwa, sa paglalakbay na iyong pabalik, ay nakatatagpo siya ng kapayapaan…

Nalagay sa mga pahayagan ang pagkamatay ni Layo.

Ang sabi sa pahayagan ay ilalagak daw ang kanyang bangkay sa San Roque.

Ang kabaong ni Layo ay isinakay sa isang itim na kotse.

Mula sa Maynila, naglakbay iyon sa mga bayan-bayan.

Tumitigil iyon sa mga bahay-pamahalaan. Nanaog ang nakaunipormeng tsuper at ipinagbigay-alam ang pagdaraan.

Hapon na nang dumating iyon sa San Roque.

Sa San Roque, marami ang naghihintay na makikipaglibing kay Layo…

Naghihintay rin sa kanya ang lupa ng sariling bayan.

Repleksyon :

          Sa lupa ng sariling bayan mapapansin dito ang pagtatanim ng galit ng pangunahing tauhan sa kanyang nakaraan at kanyang lupang sinilangan dahil puro pasakit at hinanakit ang kanyang nakuha noong siya ay bata pa lamang subalit sa huli ng akdang ito nang siyay mamatay siya ay inilibing sa kanilang lupag sinilangan  kahit na mayroon siyang galit dito .

Pinagkunan :
           Salamat sa tesbok . blogspot.com dahil napagkunan ko sila ng ganito .

Bangkang Papel

Nagkatuwaan ang mga bata sa pagtatampisaw sa baha. Ito ang pinakahihintay nilang araw mula nang magkasunud-sunod ang pag-ulan. Alam nilang kapag iyo'y nagpatuloy sa loob ng tatlong araw ang lansangang patungo sa laruan ay lulubog. At ngayon, ay ikalimang araw nang walang tigil ang pag-ulan.
Ilang maliliit na bata ang magpapalutang ng mga bangkal papel, nariyang tinatangay ng tubig, naroong sinasalpok at inilulubog, nariyang winawasak.
Sa tuwi akong makakikita ng bangkang papel ay nagbabalik sa aking gunita ang isang batang lalaki. Isang batang lalaking gumawa ng tatlong malalaking bangkang papel na hindi niya napalutang sa tubig kailanman...
Isang batang lalaking nagising sa isang gabi, sa mag dagundong na nakagugulat.
Sa loob ng ilang saglit, ang akala niya'y Bagong Taon noon. Gayon ding malalakas na ugong ang natatandaan niyang sumasalubong sa Bagong Taon. Ngunit pagkalipas ng ilan pang saglit, nagunita niyang noon ay wala nang ingay na pumapatak mula sa kanilang bubungan.
Sa karimla't pinalaki niya ang dalawang mata, wala siyang makitang ano man maliban sa isang makitid na silahis. Hindi niya malaman kung alin ang dagundong ng biglang pumuno sa bahay ang biglang pagliliwanag. Gulilat siyang nagbalikwas at hinanap nang paningin ang kanyang ina.
Nagsunud-sunod ang tila malalaking batong gumugulong sa kanilang bubungan. Ang paggulong ng mga iyo'y sinasaliwan ng pagliliwanag at pagdidilim ng bahay, ng pagliliwanag na muli. Samantala'y patuloy ang pagbuhos ng ulan sa kanilang bubungan, sa kanilang paligid, sa lahat ng dako.
Muling nahiga ang nagbalikwas at ang tinig niya ay pinatalagos sa karimlan.
"Inay, umuulan, ano?"
"Oo, anak, kangina," anang tinig mula sa dulo ng hihigan.
"Inay," ang ulit niya sa karimlan, "dumating na ba ang Tatay?"
Sumagot ang tinig ngunit hindi niya maunawaan. Kaya't itinaas niya nang bahagay ang likod at humilig sa kaliwang bisig. Sa kanyang tabi;y naroon ang kapatid na si Miling. Sa tabi nito'y nabanaagan niya ang katawan ng ina, at sa kabila naman nito'y nakita niya ang banig na walang tao.
Ibinaba niya ang likod at iniunat ang kaliwang bisig. Naramdaman niya ang sigis ng lamig ng kanyang buto. Mula sa nababalot na katawan ni milng ay hinila niya ang kumot at ito'y itinakip sa sariling katawan. Bahagyang gumalaw ang kapatid, pagkatapos ay nagpatuloy sa hindi pagkilos. Naaawa siya kay Miling kaya't ang kalahati ng kumot ay ibinalot sa katawan niyon at siya'y namaluktot sa nalabing kalahati.
Naramdaman niya ang panunuot ng lamig sa kanyang likod. Inilabas niya ang kanag kamay sa kumot at kinapa ang banig hanggang sa maabot niya ang sahig.
Anong lamig sa sahig, ang naisip niya, at ang kanang kamay ay dali-daling ipinasok muli sa kumot.
"Inay," ang tawag niyang muli, "bakit wala pa si Tatay? Anong oras na ba?"
"Ewan ko," ang sagot ng kanyang ina. "Matulog ka na, anak, at bukas ay magpapalutang ka ng mga bangkang ginawa mo."
Natuwa ang bata sa kanyang narinig.
Magkakarerahan kami ng bangka ni Miling, ang aki'y malalaki't matitibay...hindi masisira ng tubig.
Dali-dali siyang nagbangon at pakapa-kapang sumiksik sa pagitan ng kapatid at ng kanyang kausap. Idinaan niya ang kanyang kamay sa pagitan ng baywang at bisig ng ina. Naramdaman niya ang bahagyang pag-aangay ng kaliwang bisig niyon. Ang kanang kamay noo'y ipinatong sa kanyang ulo at pabulong na nagsalita:
"Siya, matulog ka na."
Ngunit ang bata'y hindi natulog. Mula sa malayo'y naririnig niya ang hagibis ng malakas na hangin. At ang ulang tangay-tangay noon.
"Marahil ay hindi na uuwi ang Tatay ngayong gabi," ang kanyang nasabi. Naalala niyang may mga gabing hindi umuuwi ang kanyang ama.
"Saan natutulog ang Tatay kung hindi siya umuuwi rito?" ang tanong niya sa kanyang ina. Ngunit ito'y hindi sumagot.
Sinipat niya ang mukha upang alamin kung nakapikit na ang kanyang ina. Ngunit sa karimlan ay hindi niya makita.
Bago siya tuluyang nakalimot, ang kahuli-hulihang larawan sa kanyang balintataw ay ito. Tatlong malalaking bangkang yari sa papel na inaanod ng baha sa kanilang tapat...
At samantalang pumapailanlang sa kaitaasan ang kahuli-hulihang pangrap ng batang yaon, ang panahon ay patuloy sa pagmamasungit. Ang munting bahay na pawid ay patuloy sa pagliliwanag at pagdidilim, sa pananahimik at pag-uumugong, sa pagbabata ng walang awing hampas ng hangin at ulan...
Ang kinabukasan ng pagtatampisaw at pagpapaanod ng mga bangkang papel ay dumating... Ngunit kakaibang kinabukasan.
Pagdilat ng inaantok pang batang lalaki ay nakita niyang nag-iisa siya sa hihigan. Naroon ang kumot at unan ni Miling at ng kanyang ina.
Pupungas siyang bumangon.
Isang kamay ang dumantay sa kanyang balikat at nang magtaas ng paningin ay nakitang yao'y si Aling Berta, ang kanilang kapitbahay.
Hindi niya maunawaan ang tingin noong tila naaawa.
Biglang-biglang naparam ang nalalabi pang antok. Gising na gising ang kanyang ulirat.
Naroon ang asawa ni Aling Berta, gayon din sina Mang Pedring, si Alng Ading, si Feli, at si Turing, si Pepe. Nakita niyang ang kanilang bahay ay halos mapuno ng tao.
Nahihintakutang mga batang humanap kay Miling at sa ina. Sa isang sulok, doon nakita ng batang lalaki ang kanyang ina na nakalikmo sa sahig. Sa kanyang kandungan ay nakasubsob si Miling. At ang buhok nito ay walang tigil na hinahaplus-haplos ng kanyang ina.
Ang mukha ng kanyang ina ay nakita ng batang higit na pumuti kaysa rati. Ngunit ang mga mata noo'y hindi pumupikit, nakatingin sa wala.
Patakbo siyang lumapit sa ina at sunud-sunod ang kanyang pagtatanong. "Bakit, Inay, ano ang nangyari? Ano ang nangyari, Inay? Bakit maraming tao rito?"
Ngunit tila hindi siya narinig ng kausap. Ang mga mata noo'y patuloy sa hindi pagsikap. Ang kamay noo'y patuloy sa paghaplos sa buhok ni Miling.
Nagugulumihang lumapit ang bata kina Mang Pedring at Aling Feli. Ang pag-uusap nila'y biglang natigil nang siya'y makita.
Wala siyang narinig kundi... "Labinlimang lahat ang nangapatay..."
Hindi niya maunawaan ang ang lahat. Ang pagdami ng tao sa kanilang bahay. Ang anasan. Ang ayos ng kanyang ina. Ang pag-iyak ni Aling Feli nang siya ay makita.
Sa pagitan ng mga hikbi, siya'y patuloy sa pagtatanong...
"Bakit po? Ano po iyon?"
Walang sumasagot sa kanya. Lahat ng lapitan niya'y nanatiling pinid ang labi. Ipinatong ang kamay sa kanyang balikat o kaya'y hinahaplos ang kanyang buhok at wala na.
Hindi niya matandaan kung gaano katagal bago may nagdatingan pang mga tao.
"Handa na ba kaya?" anang isang malakas ang tinig. "Ngayon din ay magsialis na kayo. Kayo'y ihahatid ni Kapitan Sidro sa pook na ligtas. Walang maiiwan, isa man. Bago lumubog ang araw sila'y papasok dito... Kaya't walang maaaring maiwan."
Matagal bago naunawaan ng bata kung ano ang nagyari.
Sila'y palabas na sa bayan, silang mag-iiba, ang lahat ng kanilang kapitbahay, ang maraming-maraming tao, at ang kani-kanilang balutan.
Sa paulit-ulit na salitaan, sa sali-salimbayang pag-uusap ay nabatid niya ang ilang bagay.
Sa labinlimang nangapatay kagabi ay kabilang ang kanyang ama...sa labas ng bayan...sa sagupaan ng mga kawal at taong-bayan.
Nag-aalinlangan, ang batang lalaki'y lumapit sa kanyang ina na mabibigat ang mga paa sa paghakbang.
"Inay, bakit pinatay ng mga kawal ang Tatay? Bakit? Bakit?"
Ang mga bata noong nakatingin sa matigas na lupa ay isang saglit na lumapit sa kanyang mukha. Pagkatapos, sa isang tinig na marahang-marahan ay nagsalita.
"Iyon din ang nais kong malaman, anakm iyon din ang nais kong malaman."
Samantala...
Sa bawat hakbang na palayo sa bahay na pawid at sa munting bukid na kanyang tahanan ay nararagdagan ang agwat ng ulila sa kanyang kabataan.
Ang gabing yaon ng mga dagundong at sigwa, ng mga pangarap na kinabukasan at ng mga bangkang papel - ang gabing yaon ang kahuli-hulihan sa kabataang sasansaglit lamang tumagal. Ang araw na humalili'y tigib ng pangamba at ng mga katanungang inihahanap ng tugon.
Kaya nga ba't sa tuwi akong makakikita ng bangkang papel ay nagbabalik sa aking gunita ang isang batang lalaki. Isang batang lalaking gumawa ng tatlong malalaking bangkang papel na hindi niya napalutang kailanman...

Repleksyon :

         Sa akdang ito mapapansin ang isang bata na naulila sa kanyang pagkabata dahil namatayan siya ng ama at nalipat sila ng tirahan . At sila ay lumipat sa ibang baryo kaya siya ay lubos na naulila . 

Ang Kalupi

Mataas na ang araw nang lumabas si Aling Marta sa bakuran ng kanilang maliit na barung-barong upang mamalengke. Nang dumating siya sa panggitnang pasilyo at umakmang hahakbang na papasok ay siyang paglabas na humahangos ng isang batang lalaki, na sa kanilang pagbabangga ay muntik, na niyang ikabuwal. Ang siko ng bata ay tumama sa kanyang kaliwang dibdib.
"Ano ka ba?" bulyaw ni Aling Marta. "kaysikip na ng daraanan ay patakbo ka pa kung lumabas!"
"Pasensya na kayo, Ale," sabi ng bata. Hawak nito ang isang maliit na bangos. -tig-bebente, sa loob-loob ni Aling Marta. Ang bata ay takot na nakatingin sa kanya. "Hindi ko ho kayo sinasadya. Nag mamadali ho ako, e."
"PASENSYA!" sabi ni Aling Marta.
Agad siyang tumalikod at tuloy- tuloy na pumasok. . Dumating siya sa tindahan ng tuyong paninda at bumili ng isang kartong mantika. Pagkaraan ay dumukot sa bulsa ng kanyang bestido upang magbayad. Wala ang kanyang kalupi! Napansin ng kaharap ang kanyang anyo.
"Bakit ho?" anito.
"E. . .e, nawawala ho ang aking pitaka,"
"Ku, e magkano ho naman ang laman?"
"E, sandaan at sampung piso ho."
Mayamaya ay parang kidlat na gumuhit sa kanyang alaala ang gusgusing batang kanyang nakabangga. Sa labas, sa harap ng palengke na kinaroroonan ng ilang tindahang maliliit. Nakatayo ito sa harap ng isang bilao ng kangkong at sa malas niya ay tumatawad. Maliksi siyang lumapit at binatak ang kanyang liig.
"Nakita ring kita!" ang sabi niyang humihingal. "Ikaw ang dumukot ng piataka ko, ano? Huwag kang magkakaila!" "Ano hong pitaka?" ang sabi, "Wala ho akong knukuha sa inyong pitaka"
May luha nang nakapamintana sa kanyang mga mata at ang uhog at laway ay sabay na umaagos sa kanyang liig. Buhat sa likuran ng mga manonood ay lumapit ang isang pulis, na tanod.
"Iho ano ang pangalan mo?" ang tanong niya sa bata.
"Andres Reyes po."
"Saan ka nakatira?" ang muling tanong ng pulis.
Sa bahay ng Tiyang Ines ko sa Blumentritt, kapatid ng nanay ko rito sa Tundo. Inuutusan lang ho niya "kong bumili ng ulam, para mamayang tanghali."
Naalala ni Aling Marta ang kanyang dalagang magtatapos, ang kanyang asawa na kaipala ay naiinip na sa pag hihintay.
"Tinamaan ka ng lintik na bata ka!" Sabi niyang pinanginginigan ng laman. Angbisig nito ay halos napaabot ni Aling Marta sa kanyang balikat sa likod.
"Napahiyaw ang bata sa sakit."
Halos mabali ang kanyang siko at ang nais lamang niya ay makaalpas sa matigas na bisig ni Aling Marta. Siya ay humanap ng malulusutan at nang makakita ay walang habas na tumakbo, patungo sa ibayo ng maluwag na daan.
Bahagya nang umabot sa kanyang pandinig ang malakas na busina ng isang humahagibis na sasakyan. Sa isang sandali ay nagdilim sa kanya ang buong paligid. Wala siyang makita kundi ang madidilim na anino ng mga mukang nakatunghay sa kanyang lupaypay at duguang katawan. Hindi siya makapag- angat ng paningin.
Pagdating ng pulis, ayaw pa muling nag mulat ito ng paningin at ang mga mata ay ipinako sa maputlang muka ni Aling Marta.
"Maski kapkapan nyo ako, e wala kayong makukuha sa akin." sabing pagatul-gatol na nilalabasan ng dugo sa ilong." Hindi ko kinuha ang iyong pitaka!"
Ilang pang sandali pa ay lumangayngay ang ulo nito at ng pulsuhan ng isang naroon ay marahan itong napailing. "Patay na" Naisaloob ni Aling Marta sa kanyang Sarili." "Patay na ang dumukot ng kuwarta ninyo, " Matabang na nagsabi ang pulis sa kanya.
"Makaka alis na po ako?" Tanong ni Aling Marta. "Maari na" sabi ng Pulis.
Naalala nya ang kanyang anak na ga-graduate, ang ulam na dapat na naiuwi nya sanay nai- uwi na.
Tanghali na sya ay umuhi. Sang ka kumuha ng pinamili mo nyan, Nanay?
E. . . e, Hindi magkantuntong sagot ni Aling Marta. Nag ka tinginan ang mag-ama.
"Ngunit Marta" ang sabi ng kanyang asawa
"Ang pitaka mo, E naiwan mo" Kanina bago ka umalis ay kinuha ko iyon sa Bestido mo at kumuha ako ng pambili ng Tabacco. Pero nakalimutan kong isauli. Saan ka kumuha ng ipangbili mo nyan?"
Biglang-bigla anki'y kidlat na gumuhit sa karimlan, Nag balik sa gunita ni Aling Marta ang isang batang payat, "Duguan ang katawan at natatakpan ng dyaryo. Umikot ang kanyang paligid. At tuluyang nawalan ng malay."
Lumalabong salitang: Bakit Kaya? Bakit Kaya?

Repleksyon :

           Sa akdang ito lubos na nakakaapekto sa damdamin ng mga mambabasa dahil ang pangunahing tauhan ay napagbintangan na nagnakaw at siyay pinagmalupit at nang hinbol siya isang trak ang nakasagasa sa kanya . Ang akdang ito ay nauwi sa isang trahedya at nagpapahayag ng kasabihang huwag husgahan ang kapwa sa panlabas nitong anyo .

Teoryang saykolohikal

Sa dulog sikolohikal, binibigyan-diin ang behavior ng partikular na karakter at sinusuri ang motibo o layuning nagbunsod sa kanila para kumolos sa isang partikular na paraan.Gayon din, sinusuri nito ang mga pangyayari o kalagayan iniikutan o kinikilusan ng tauhang humahanap ng kaugnayan nito sa kaniyang pasiya (desisyon), gawi, galaw at paniniwala.

Repleksyon :

         Sa teoryang ito ang mga behavior ng mga tauhan sa akda ang ipinapakita at pagbabago ng behaviour ng mga tauhan sa isang partikular na akda .

Himala ng River Maya

Pangarap ko'y
Makita kang
Naglalaro sa buwan

Inalay mo
Sa aking ang
Gabing walang hangganan

Hindi mahanap
Sa lupa ang pag-asa
Nakikiusap na lang

Himala,
Kasalanan bang
Humingi ako sa langit ng
Isang himala?
Kasalanan bang
Humingi ako sa langit ng
Isang himala?

Pangarap ko'y
Makita ang
Liwanag ng umaga


Naglalambing
Sa iyong mga mata

Hindi mahagilap
Sa lupa ang pag-asa
Nakikiusap sa buwan

Himala,
Kasalanan bang
Humingi ako sa langit ng
Isang himala?
Kasalanan bang
Humingi ako sa langit ng
Isang himala?

Himala,
Kasalanan bang
Humingi ako sa langit ng
Isang himala?
Kasalanan bang
Humingi ako sa langit ng
Isang himala?

Repleksyon :
   
          Sa kantang ito mapapansin na ang humingi ng isang himala ang ninanais ng tauhan sa loob ng kanta . Ang kantang ito ay nagtataglay ng teoryang saykolohikal na ang layunin ay ipaliwanag sa pamamagitan ng pagpapakita ng salik sa pagbuo ng behavior sa isang tauhan sa kanyang akda .

Teoryang Humanismo

Ang pokus ng teoryang humanismo ay ang tao. Naniniwala ang mga humanista na ang tao ang sukatan ng lahat ng bagay kung kaya't mahalagang maipagkaloob sa kanya ang kalayaan sa pagpapahayag ng saloobin at kalayaan sa pagpapasya. Gaya ng ipinahahayag ni Protagoras, "Ang tao ang sentro ng daigdig, ang sukatan ng lahat ng bagay at ang panginoon ng kanyang kapalaran."
Ninanais ng tao na sa kanyang pakikiraan sa daigdig na ito ay may bakas siyang maiiwan upang ang kanyang buhay ay magkaroon ng kabuluhan at malinaw na pagkilala sa isang di maikukubling kasaysayan.

Repleksyon :
         Sa teoryang ito ay lubos na naglalarawan sa mga tao . Maga taong nagnanais na magkaron ng malinaw at pagkaintindi sa kasaysayan .

Teoryang Eksistensyalismo

Ang teoryang eksistensyalismo ay hinahanapan ng katibayan ang kahalagahan ng personalidad ng tao at binibigyan halaga ang kapangyarihan ng kapasyahan laban sa katwiran.

Repleksyon :
       
        Nalaman ko sa teoryang ito ay pagsusuri sa mga tauhan batay sa kilos , gawi at paninindigan . Ito din ay nagpapakita ng malayang kaisipan .

Pamana ni Jose Corazon De Jesus

Isang araw ang ina ko'y nakita kong namamanglaw
Naglilinis ng marumi't mga lumang kasangkapan.
Sa pilak ng kanyang buhok na hibla na katandaan
Nabakas ko ang maraming taon niyang kahirapan;
Nakita ko ang ina ko'y tila baga nalulumbay
At ang sabi "itong pyano sa iyo ko ibibigay,
Ang kubyertos nating pilak ay kay Itang maiiwan,
Mga silya't aparador ay kay Tikong nababagay
Sa ganyan ko hinahati itong ating munting yaman."

Pinilit kong pasayahin ang lungkot ng aking mukha
Tinangka kong magpatawa upang siya ay matuwa,
Subalit sa aking mata'y may namuong mga luha
Naisip ko ang ina ko, ang ina ko na kawawa;
Tila kami iiwan na't may yari nang huling nasa at
sa halip na magalak sa pamanang mapapala,
Sa puso ko ay dumalaw ang malungkot na gunita
Napaiyak akong tila isang kaawaawang bata
Niyakap ko ang ina ko at sa kanya ay winika.

"Ang ibig ko sana, Ina'y ikaw aking pasiyahin
at huwag nang Makita pang ika'y Nalulungkot mandin,
O, Ina ko, ano po ba at naisipang hatiin
Ang lahat ng munting yamang maiiwan sa amin?"
"Wala naman," yaong sagot "baka ako ay tawagin ni Bathala
Mabuti nang malaman mo ang habilin?
Iyang pyano, itong silya't aparador ay alaming
Pamana ko na sa iyo, bunsong ginigiliw."

"Ngunit Inang," ang sagot ko, "ang lahat ng kasangkapan
Ang lahat ng yaman dito ay hindi ko kailangan
Ang ibig ko'y ikaw ina, ang ibig ko'y ikaw inang
Hinihiling ko sa Diyos na ang pamana ko'y ikaw
Aanhin ko iyong pyano kapag ikaw ay mamatay
At hindi ko matutugtog sa tabi ng iyong hukay?
Ililimos ko sa iba ang lahat ng ating yaman
Pagkat di ka maaaring pantayan ng daigdigan
Pagkat, ikaw O Ina ko, ika'y wala pang kapantay." 

Repleksyon : 

    Sa tulang ito naipapakita ang pamamaalam ng isang ina sa kanyang anak sa pamamagitan ng paghahati sa mga pamana na ibibigay nito . Ngunit mas gusto ng anak na ang pamana niya ay ang kanyang ina . Kaya sa tulang ito naipakita ang pagmamahal ng isang inak sa kanyang ina .

 

 

 

 

Teoryang Feminismo

ang teoryang feminismo ay tumutukoy sa prinsipiyo o paniniwalang dapat maging pantay ang mga babae at mga lalaki sa pagtamasa ng mga karapatang sosyal, ekonomiko, at politikal. Bilang isang teoryang pampanitikan, layunin nito ang maunawaan ang di pagpakapantay-pantay ng mga lalaki at mga babae.                                                                                                                                                                                 Repleksyon :                                                                                                                                                    Nalaman ko sa teoryang ito na ang teoryang ito ay lubos na tumutukoy sa mga katangian at mga karapatan ng mga kababaihan noong unang panahon at hanggang ngayon at sa pagkakaiba at pagkakapareho nito sa mga lalake sa ibat ibang aspeto .

Banyaga

Mula nang dumating is Fely kangina ay hindi miminsang narinig niya ang tanong na iyon na tila ngayon lamang siya nakita. Gayong umuuwi siya dalawang ulit sa isang taon - kung Araw ng mga Patay at kung Pasko. O napakadalang nga iyon, bulong niya sa sarili. At maging sa mga sandaling ito na wala nang kumukibo sa tumitingin sa kanya ay iyon din ang katanungang wari ay nababsa niya sa bawat mukha, sa bawat tingin, sa bawat matimping ngiting may lakip na lihim na sulyap. At mula sa salamin sa kanyang harapan ay nakita niya si Nana Ibang sa kanyang likuran. Hinahagod ng tingin ang kanyang kaanyuan. Matagal na pinagmasdan ang kanyang buhok Hindi ito makapaniwala nang sabihin niyang serbesa ang ipinambasa sa buhok niya bago iyon sinuklay. Nandidilat si Nana Ibang nang ulitin ang tanong. "Serbesa ba 'kama, bata ka, ha?" Nguniti siya kasabay ang mahinang tango. At nang makita niyang nangunot ang noo nito, idinigtong niya ang paliwanag. "Hindi masama'ng amoy, Nana." Ngayon, sa kanyang pandinig ay hindi nakaila sa kanya ang pagtuon ng tingin nito sa kanyang suot. Sa leeg ng kanyang terno na halos ay nakasabit lamang sa gilid ng kanyang balikat at tila nanunuksong pinipigil ang pagsungaw ng kanyang malusog na dibdib. Sa kanyang baywang na lalong pinalantik ng lapat na lapat na saya. Sa laylayan naito na may gilit upang makahakbang siya. "Ibang-iba na ngan ngayon ang...lahat!" at nauulinigan niya ang buntung-hiningang kumawala sa dibdib ng matandang ale. Napangiti siya. Alam niyang iyonm din ang sasabihin ng kanyang ina kung nakabuhayan siya. Pati ang kanyang ama na hindi naging maligoy minsan man, sa pagkakaalam niya, sa pagsasalita. Iyon din ang narinig niyang sabi ng kanyang Kuya Mente. At ang apat niyang pamangkin ay halos hindi nakahuma nang makita siya kanginang naka-toreador na itim at kamisadentrong rosas. Pinagmasdan siya ng kanyang mga kanayon, mula ulong may taling bandanna, sa kanyang salaming may kulay, hanggang sa kanyang mag mapulang kuko sa paa na nakasungaw sa step-in na bukas ang nguso. "Sino kaya'ng magmamana sa mga pamangkin mo?" tanong ngayon ng kanyang Nana Ibang. "Ang panganay sana ng Kua mo...matalino..." "Sinabi ko naman sa Inso...ibigay na sa 'kin papapag-aralin ko sa Maynila. Nag-iisan naman ako. Ang hirap sa kanila...ayaw nilang maghiwa-hiwalay. Kung sinunod ko ang gusto ni Inang...noon...kung natakot ako sa iyakan..." Tumigil siya sa pagsasalita. Alam niyang hindi maikukubli ng kanyang tinig ang kapaitang naghihimagsik sa kanyang dibdib. "Tigas nga naming iyakan nang lumawas ka..." ayon ni Nana Ibang. "Noon pa man, alam kong nasa Maynila ang aking pagkakataon. Sasali ba 'ko sa timpalak na 'yon kung hindi ako nakasisigurong kaya ko ang eksamen?" Malinaw sa isip ang nakaraan. Hindi sumagot si Nana Ibang. Naramdaman niyang may dumaping panyolito sa kanyang batok. "Pinapawisan ka an, e. Ano bang oras ang sabi no Duardo na susunduin ka?" "Alas-tres daw. Hanggang ngayon ba'y gano'n dito?" at napangiti siya. "Ang alas-tres, e, alas-singko? Alas-kuwatro na, a! Kung hindi lang ako magsasaya, di dinala ko na rito ang kotse ko. Ako na ang magmamaneho. Sa Amerika..." "Naiinip ka na ba/" agaw ni Nana Ibang sa kanyang sinabi. "Hindi sa naiinip, e. Dapat ay nasa oras ng salitaan. Bakit ay gusto kong makabalik din ngayon sa Maynila." "Ano? K-kahit gabi?" Napatawa si Fely. "Kung sa Amerika...nakapunta ako at nakabalik nang nag-iisa, sa Maynila pa? Ilang taon ba 'kong wala sa Pilipinas? Ang totoo..." Boglang nauntol ang kanyang pagsasalita nang marinig niya ang mahinang tatat ni Aling Ibang. At nang tumingin siya rito ay nakita niya ang malungkot na mukha nito. At biglang-bigla, dumaan sa kanyang gunita ang naging anyo nito nang makita siya kangina. Ang pinipigil na paghanga at pagtataka sa kanyang anyo. Ang walang malamang gawing pagsalubong sa kanya. At nang siya ay ipaghain ay hindi siya isinabay sa kanyang mga pamangkin. Ibinukod si ng hain, matapos mailabas ang isang maputi at malinis na mantel. Hindi siya pinalabas sa batalan nang sabihin niyang maghuhugas siya ng kamay. Ipinagpasok siya ng palanggana ng tubig, kasunod ang isa niyang pamangking sa pangaln at larawan lalo niyang kilala sapagkat patuloy ang kanyang sustento rito buwan-buwan. Iba ang may dala ng platitong kinalalagyan ng sabong mabangong alam niyang ngayon lamang binili. Nakasampay sa isang bisig nito ang isang tuwalyang amay moras. At napansin niyang nagkatinginan ang kanyang mga kaharap nang sabihin niyang magkakamay siya. "Ayan naman ang kubyertos...pilak 'yan!" hiyang-hiyang sabi ng kanyang hipag. " 'Yan ang uwi mo...noon...hindi nga namin ginagamit..." Napatawa siya. "Kinikutsara ba naman ang alimango?" Nagsisi siya pagkatapos sa kanyang sinabi. Napansin niyang lalong nahapis ang mukha ng kanyang Nana Ibang. Abot ang paghingi nito ng paumanhin. Kung hindi ka ba nagbago ng loob, di sana'y nilitson ang biik sa silong, kasi, sabi...hindi ka darating... Wala nga siyang balak na dumalo sa parangal. Ngunit naisip niya - ngayon lamang gagawin ang gayon sa kanilang nayon. Sa ikalimampung taon ng Plaridel High School. Waring hindi niyan matatanggihan ang karangalang iniuukol sa kanya ng Samahan ng mga Nagtapos sa kanilang paaralan. Waring naglalaro sa kanyang isipan ang mga titik ng liham ng pangulo ng samahan. Parangal sa unang babaing hukom na nagtapos sa kanila. Napakislot pa si Fely nang marinig ang busina ng isag tumigil na sasakayan sa harapan ng bahay. Alam na niya ang kahulugan niyon. Dumating na ang sundo upang ihatid siya sa bayan, sa gusali ng paaralan. Hindi muna niya isinuot ang kanyang sapatos na mataas at payat ang takong. "Sa kotse n," ang sabi niya kay Nana Ibang. Ang hindi niya masabi: Baka ako masilat...baka ako hindi makapanaog sa hagdang kawayan. Ngunit sa kanyang pagyuko upang damputin ang kanyang sapatos ay naunahan siya ng matanda. Kasunod niya ito na bitbit ang kanyang sapatos. Sa paligid ng kotse ay maraming matang nakatingin sa kanya. Ang pinto ng kotse ay hawak ng isang lalaki, na nang mapagsino niya ay bahagya siyang napatigil. Napamaang. "Ako nga si Duardo!" Pinigil niya ang buntung-hiningang ibig kumawala sa kanyang dibdib. Nang makaupo na siya ay iniabot ni Nana Ibang ang kanyang sapatos. Yumuko ito at dinampot naman ang tsinelas ba hinubad niya. Isinara ni Duardo ang pinto ng kotse at sa tabi ng tsuper ito naupo. "Bakit hindi ka rito?" tanong niya. Masasal ang kaba ng kanyang dibdib. "May presidente ba ng samahan na ganyan?" "A...e..." Hindi kinakailangang makita niyang nakaharao si Duardo. Napansin niya sa pagsasalita nito ang panginginig ng mga labi. 'A-alangan...na 'ata..." Nawala ang ngiti ni Fely. Sumikbo ang kanyang dibdib. Si Duardo ang tanging lalaking naging malapit sa kanya. Noon. Ngayon, nalaman niyang guro ito sa paaralang kanilang pinagtapusan. At ito rin ang pangulo ng Samahan ng mga Nagtapos. "Natutuwa kami at nagpaunlak ka..." walang anu-ano'y sabi ni Duardo, "Dalawampu't dalawang taon na..." "Huwag mo nang sasabihin ang taon!" biglang sabi ni Fely, lakip ang bahagyang tawa. "Tumatanda ako." "Hindi ka nagbabago,' sabi ni Duardo. "Parang mas...mas...bata ka ngayon. Sayang...hindi ka makikita ni Menang..." "Menang?" napaangat ang likod ni Fely. "Kaklase natin...sa apat na grado," paliwanag ni Duardo. "Kami ang..." at napahagikhik ito. "Kamakalawa lang isinilang ang aming pang-anim...' "Congratulations!" pilit na pilit ang kanyang pagngiti. Tila siya biglang naalinsanganan. Tila siya inip na inip sa pagtakbo ng sasakyan. "Magugulat ka sa eskuwela natin ngayon," patuloy ni Duardo nang hindi na siya kumibo. "Ibang-iba kaysa...noon..." "Piho nga," patianod niya. "Hindi naman kasi 'ko nagagawi sa bayan tuwing uuwi ako. Lagi pa 'kong nagmamadali..." "Pumirmi na nga rin kami sa bayan kaya hindi naman tayo nagkikita..." Bagung-bago sa kanyang paningin ang gusali. At nang isungaw niya ang kanyang mukha sa bintana ng sasakyan ay nakita ang mga nakamasid sa kanya. Isinuot niya ang kanyang salaming may kulay. Tila hindi niya matatagalan ang nakalarawan sa mukha ng mga sumasalubong sa kanya. Pagtataka, paghanga, pagkasungyaw. Aywan niya kung alin. At nang buksan ni Duardo ang pinto ng kotse upang makaibis siya ay lalong nagtimunig ang kahungkagang nadarama sa kanyang mga mata. Tila hindi na niya nakikilala at hindi na rin siya makilala pa ng pook na binalikan niya.

Repleksyon :

          Sa akdang ito nalaman ko na ang pagbabago ay lubos na nakakaapekto sa kapaligiran at sa mga nakasalamuha ng pangunahing tauhan sa loob ng akda na nagngangalang fely . Siya ay nangibang bansa nagaya niya ang kultura nito at siyay nag mukang taga ibang bansa pagdating niya sa kanyang bayan kaya marami ang hindi nakakilala sa kaniya .

Marso 12

Sa araw na ito muntik akong mhuli sa klase . Kasabay kong dumating ang aming guro kaya sakto lang . Nagimula na ang aming klase at nang matapos ito naging pagod ako dahil kailangan naming ipasa ang aming proyekto sa ingles at bago kami umuwi ay pinasa namin ang aming proyekto at pagkatapos naming ipasa kami ay gumawa naman ng aming mural bago kami umuwi dahil bukas na iyon ipapasa at paguwi ko ako ay kumain ng aking tanghalian at ginawa ko ang aking mga takdang aralin at bandang 6:30 ako ay kumain ng aking hapunan at bago ako natulog ako ay nanuod ng telebisyon .

Marso 11

Sa araw ito ay maaga akong dumating sa eskwela dahil kailangan naming taposin ang aming proyekto sa ingles at nang dumating ang aming guro kami ay ntigilan at nagsimula na ang klase . Pagkatapos ng klase kami ay nagkaroon ng pagpupulong kaya hindi ako agad nakauwi dahil tinuloy namin ang paggawa ng proyekto at pag uwi ko ako ay kumain ng aking tanghalian at ginawa ko lahat ng aking mga takdang aralin at ako ay naglaro ng kompyuter pag uwi ko ako ay nag sketch at bandang 3 ako ay nagmerienda at bandang 7 ako ay kumain ng aking hapunan at natulog.

Marso 10

Sa araw na ito magtatanghali na ako nagising dahil pagod na pagod ako kahapon . Pagkagising ko ako ay kumain ng aking almusal at nanuod ng telebisyon ilang saglit ay tanghalian na kaya kumain ulit ako at naligo bago ako lumabas ginwa ko muna lahat ng aking mga dapat gawin . Pagkatapos nun ako ay lumabas at naglaro ng basket ball at umuwi ako bago mag 6 at bandang 7 ako ay kumain na ng aking hapunan at bago ako matulog ako ay kumain ng aking midnight snacks.

Marso 9

Pagkagising ko ay nanuod muna ako ng telebisyon bago kumain at bago mag 10 ako ay nakaalis na sa bahay para magtungo sa eskwelahan at pagdating ko sa eskwelahan ay nakita ko ang aking mga kaklase bago kami pumunta sa bahay ng aking kaklase kami ay nagintay muna para sa iba at nang dumating na sila kami ay nagtungo na sa bahay ng aking kaklase at doon namin ginawa ang aming proyekto hindi namin ito natapos dahil may roon pa kaming gagawin kagaya nalang ng proyekto sa tle ang mural kaya bandang 5 na ako nakauwi sa bahay . Pagod na pagod ako kaya ako ay kumain na ng aking hapunan at natulog.

Marso 8

Sa araw na ito ako ay naging abala dahil marami gawain sa klase buti na lamang ay ganado ako at pagkatapos ng klase ako ay tumulong sa mga tagapaglinis at bago kami umuwi kami ay nagkaroon ng pagpupulong para sa aming proyekto kaya bago ako umuwi nalaman kong anung oras kame pupunta bukas sa eskwelahan para gawin ang aming proyekto . Pag uwi ko ako ay kumain ng aking tanghalian at takdang aralin . Pagkatapos nun ay nanuod ako ng telebisyon at bandang 7 :30 ay kumain ng ako ng aking hapunan at natulog.

Marso 7

Sa araw na ito ako ay isa ako sa mga tagapaglinis kaya maaga akong pumasok para maglinis nang dumating si mam. norbie nagsimula na ang klase medyo pagod ako sa araw na ito dahil sa paglilinis . Pagkatapos ng klase kami ay nag usap at nagplano para sa aming proyekto . Pagkatapos naming mag usap ako ay dumiretso sa bahay ng kaklase ko dahil ako ay makikinood at makikiinom at pagkatapos kung uminom at manood ako ay umuwi at pagdating ko sa bahay ay kumain ako ng aking tanghalian at gumawa ng mga takdang aralin at dahil hapon na ako nakauwi maya maya ay kainan na ng hapunan kaya kumain ako at bago ako matulog ako ay nanuod muna ng telebisyon .

Marso 6

Sa araw na ito habang kami ay nagkaklase madalas akong pagtripan ng aking kaklase at madalas akong kulitin at bago matapos ang klase ako ay kinukulit at dinadaldal . Bago matapos ang klase namin kame ay nagkaroon ng paguusap kung kailan namin gagawin ang proyekto namin sa english at pagkatapos namin mag usap ako ay umuwi agad at kumain ng aking tanghalian at ginawa ko ang aking mga takdang aralin at lumabas para kausapin ang aking mga kaibigan at pag uwi ko ako ay kumain ng aking hapunan at natulog dahil maaga pa ako bukas .

Marso 5

Araw ng martes masarap ang aking pagkakagising at handa akong pumasok . Pagdating ko ako ay nakipag kwentuhan sa mga kaklase ko at pagdating ng guro namin na si mam. Norbie ang klase ay nagsimula na ang klase at pagkatapos ng aming klase ako ay tumambay muna sa eskwelahan dahil wala kaming mga takdang aralin at nang 2 ay nagpasya na akong umuwi at pagdating ko sa bahay ako ay kumain ng aking tanghalian at nanuod ng telebisyon at maya maya ay kumain ako ng aking merienda at bandang 7 ako ay kumain ng aking hapunan at bago ako matulog ako ay kumain ng aking midnight snacks.

Marso 4

Sa araw na ito ako ay maagang nagising dahil kailangan kong pumasok sa eskwelahan at pagdating ko marami ang abala kaya nang gulo ako at nang dumating ang aming guro nagsimula na ang klase . Sa araw na ito naging kakulitan ko ang aking kaklase at pag katapos ng klase ako ay nagtungo sa bahay ng aking kaklase para makiinom ng tubig at pagkatapos nun ay umuwi ako agad at kumain ng aking tanghalian at gumawa ng mga takdang aralin at lumabas para maglaro ng kompyuter at pag uwi ko ako ay kumain ng aking hapunan at natulog .

Marso 3

Sa araw na ito maaga akong nagising dahil kailangan naming magsimba . Bago kame umalis para magsimba kame ay kumain muna at pagkatapos ng misa kami ay umuwi agad at ako ay nanuod ng telebisyon at bandang 12 ako ay kumain ng aking tanghalian at ako ay naligo at bandang 3 ako ay kumain ng aking merienda at lumabas para maglaro ng basket ball at pag uwi ko ako ay kumain ng aking hapunan at natulog.

Marso 2

Sa araw na ito ay medyo magtatanghali na akong nagising dahil maghahating gabe na ako natulog kagabihan . Pagkagising ko ako ay kumain ng aking almusal at nanuod ng telebisyon at bandang 12.30 ay kumain na ako ng aking tanghalian at pagkatapos nun ako ay naligo at lumabas para maglaro ng kompyuter napasarap ang paglalaro kaya malapit nang maggabe bago ako nakauwe dahil nakipagkwentuhan pa ako bago umuwi . Pag uwi ko ako ay kumain ng aking hapunan at nanuod ng telebisyon at nakaramdam ako ng antok at nakatulog ako.

Marso 1

Unang araw ng marso maagang akong namulat at naghanda para sa eskwela. Pagdating ko sa eskwelahan ay wala akong magawa at buti nalang at ung guro namin ay dumating agad at nagsimula ang klase. Masayang natapos ang klase dahil walang pasok bukas kaya pagkatapos ng klase ako ay dumiretso agad sa bahay dahil kakain pa ako at gagawa pa ako ng aking takdang aralin at pagdating ko ako ay kumain at gumawa ng aking takdang aralin hindi ko namalayan ang oras at merienda na pala at nagpahinga ako at naghintay ng oras . Ako ay kumain ng aking hapunan bandang 7 at nanuod muna ako ng telebisyon bago matulog.

Pebrero 28

Sa araw na ito ay maaga akong nagising dahil kailangan kong pumasok. Pagdating ko ay siyang pagdating din ng aming guro . Pagkatapos ng eskwela ako ay umuwi agad at kumain ng aking tanghalian at ginawa ko lahat ng aking mga takdang aralin at nang 3 ay nag merienda ako at lumabas ako para maglaro ng basket ball at pag uwi ko ako ay kumain ng aking hapunan at natulog.

Pebrero 27

Sa araw na ito maaga akong nagising at pumasok sa eskwela . Pagkatapos ng klase ako ay umuwi agad dahil marami akong dapat gawin. Paguwi ko , ako ay kumain ng aking tanghalian at ginawa ko na ang aking mga takdang aralin , hindi ko namalayan ang oras . Natapos ko ang lahat nang aking ginagawa ng 6:30 at ako ay kumain na ng aking hapunan at natulog.

Pebrero 26

Sa araw na ito ako ay medyo kinakabahan ako dahil isa ako sa mga ieenterview .
Pagkatapos ng klase ako ay kinausap ng kaklase ko dahil kame ay kakain muna bago pumunta para mainterview . Pagdating namin sa room kami ay nag usap kung sinu ang mauuna . Pangalawa ako . Nang ako ang ieenterviewhin na ako ay kinakabahan at nang matapos kung mainterview naging maluwag ang aking pakiramdam . Pag uwi ko , ako ay kumain ng aking merienda at ginawa ko lahat ng aking takdang aralin nang 7 :30 na ako ay kumain at nanuod ng telebisyon at natulog.

Pebrero 25

Sa araw na ito kami ay nagsimba dahil kaarawan ng aking tatay at dahil doon kami ay naging abala sa araw na ito . Pumunta kami ng palengke para bumili ng dapat naming lutuin para sa birth day ng aking tatay at dahil walang kaming pasok naging masaya ang araw ko pero nakakapagod . Nang bandang tanghali ay dumating na ang aming mga kamag anak kaya nagsimula na ang aming kasiyahan . Nang bandang 6 ay natapos na ang kasiyahan dahil nag uwian na sila at ako ay nakatulog sa sobrang pagod .

Pebrero 24

Sa araw na ito maaga akong nagising at masakit ang aking katawan kaya tinatamad akong bumangon kaya nanuod muna ako ng telebisyon bago kumain ng aking almusal . Pagkatapos kung kumain ng almusal ako ay lumabas para maglakad lakad at pag uwi ko 1 na ng tanghali kaya kumain na ako ng aking tanghalian . Kagahapon ginawa ko na ang dapat kong gawin kaya ako ay nagliwaliw . Lumabas ako para maglaro ng kompyuter . Pagdating ko ay hapunan na pala kaya kumain na din ao at natulog.

Pebrero 23

Sa araw na ito maaga akong nagising kaya ako ay maagang nagising at pagkagising ko ako ay kumain ng aking almusal at pagkatapos nun ako ay nanuod ng telebisyon . Bandang 12 :30 na ako kumain ng aking tanghalian at naligo ako at ginawa ko na ang aking mga takdang aralin at pagkatapos nun ako ay lumabas para makipagkwentuhan sa aking mga kaibigan hindi ko namalayan ang oras kaya 6:30 na ako nakauwi muntik pa akong pagalitan kaya kumain agad ako ng aking hapunan at natulog.

Pebrero 22

Sa araw na ito maaga akong pumasok ng paarlan , pagdating ko , ako ay naglinis dahil isa ako sa mga taga paglinis . Nang dumating ang aming guro ako ay tumugil dahil iyon ang pagsisimula ng klase . At nang matapos ang aming klase ako ay umuwi agad at kumain ng aking tanghalian . Pagkatapos nun ako ay gumawa ng aking mga takdang aralin at bandang 7 ako kumain ng aking hapunan at ng 8 na ng gabe ako ay lumabas para bumili ng aking merienda at pag uwi ko , ako ay inaantok at nakatulog ako.

Pebrero 21

Sa araw na ito ako ang naging tagapag tala ng mga nakuhan marka ng aking kaklase kaya pagkarapos naming mag quiz ako ang nag tala. Masayang natapos ang klase . Masaya akong pumunta ng aming pagpupulong . Masaya siguro ako dahil sa biruan namin ng mga kaklase ko at matapos ang aming pagpupulong ako ay umuwi agad at kumain ng aking tanghalian at ginawa ko na ang aking mga takdang aralin at habang ginagawa ko ako ay kumakain ng merienda at bandang 7 : 30 ay kumain ako ng aking hapunan at natulog.

Pebrero 20

Sa araw na ito matapos ng klase kami ay nagkaroon ng isang pagpupulong at pagsasagawa ng aming proyekto . Hindi namin natapos ang proyekto dahil puro kalandian lang ang nang yari kaya dahil doon napag pasyahan naming mag si uwi , pagkatapos ng aming pagsasagawa ako ay umuwi agad at kumaing ng aking tanghalian dahil wala naman akong takdang aralin napagpasyahan kong lumabas para kumustahin ang aking mga kaibigan . Pag uwi ko , ako ay kumain ng aking hapunan at natulog .

Pebrero 19

Araw ng martes . Maaga akong nagising para ihanda ang aking sarili sa pagpasok . Masaya akong pumasok sa eskwelahan at pagdating ko , ako ay nangumusta ng aking mga kaklase at pagkatapos nun ay nagulat ako nung makita ko si mam na paparating at ako ay umupo. Nang matapos ang klase kami ng mga kaklase ko ay napagpasyahang manuod sa kanila at doon kami nanuod ng telebisyon masaya kami at matapos nun ako ay umuwi at kumain ng aking tanghalian at gumawa ng aking takdang aralin . Pagkatapos nun ay nagmerienda ako at maaga akong kumain ng aking hapunan at natulog dahil sa sobra kong pagod.

Pebrero 18

Medyo pagod ako nung gumising ako dahil kasi nagsimba kami kagabe . Pero ok lang , muntik akong mahuli sa klase , buti nalang at medyo nahuli si mam kaya sakto lang ang aking pagpasok. Pagkatapos ng klase ako ay pumunta sa bahay ng kaklase dahil kailangan naming gumawa ng aming proyekto at sa tagal naming nag eensayo hindi parin maayos kaya . Napagpasyahan naming umuwi nalang at bukas nalang ipagpatuloy. pag uwi ko sa bahay ako ay kumain ng aking tanghalian at pagkatapos kung kumain ako ay gumawa ng aking mga takdang aralin at bandang 7 ay kumain ako at natulog.

Pebrero 17

Medyo tanghali na ako nagising dahil medyo gabe na nung natulog ako kagabe . Pagkagising ko a, ako ay kumain ng aking almusal at nanuod ng telebisyon . Nang bandang 12:30 ay kumain na ako ng aking tanghalian at ako ay naligo at natulog. Halos 2 oras akong natulog at pagkagising ko ay magsisimba pala kami. Pagkatapos ng misa kami ay umuwi na at kumain ng hapunan at natulog.

Pebrero 16

Sa araw na ito maaga akong nagising dahil kailangan kong manuod ng telebisyon dahil ipapalabas ang paboritong kong cartoon na palabas. Maaga akong kumain ng aking almusal at nanuod ako ng telebisyon at matapos kung mapanuod ang paborito kong palabas naing buo ang araw ko kaya ako ay kumain ng aking tanghalian at lumabas ako para maglaro ng kompyuter at kasabay ko ang mga kaibigan ko. Pag uwi ko , kao ay naligo at nang bandang 8:30 ako kumain ng aking hapunan at natulog dahil bago ako maligo kumain muna ako ng aking merienda.

Pebrero 15

Sa araw na ito maaga akong kumain ng aking almusal at ako ay naghugas ng pinggan at ako ay nanuod ng telebisyon at nang bandang 12 ay kumain na akong aking tanghalian at naligo ako at lumabas ako para mag kompyuter at pag uwi ko ako ay kumain ng aking merienda at nang bandang 7 ay kumain ako ng aking hapunan at natulog.

Pebrero 14

Ito ang simula ng bakasyon ko ng 4 na araw kaya ginawa ko na ang dapat kong gawin kahapon at maaga akong nagising ngayong araw at ako ay kumain na ng aking almusal at nanuod ako ng telebisyon at nang bandang 12 ay pinatay ko ung telebisyon at ako ay kumain ng aking tanghalian . Nang bandang 1: 30 ako ay naligo at nang bandang 3 ako ay kumain ng aking merienda at lumabas ako para maglaro ng basket ball at pag uwi ko , ako ay kumain at natulog.

Pebrero 13

Sa araw na ito maaga akong pumasok dahil may roon akong pag asa na sana ay walang pasok at nag katotoo nga wala nga kaming pasok at dahil doon ako ay ganadong ganadong makinig . At nang matapos ang aming klase ako ay umuwi agad at tuwang tuwa ako dahil walang pasok ng 2 araw at dahil doon ay magiging apat na araw ang bakasyon ko . Nang maka uwi ako , ako ay kumain ng aking tanghalian at ginawa ko na ang aking mga takdang aralin at ako ay lumabas para maglaro ng kompyuter . Nang 6:30 ako ay kumain ng aking hapunan at natulog.

Pebrero 12

Sa araw na ito maaga akong nagising dahil sa maaga akong natulog kagabe at dahil doon ako ay ako ata ang mauuna sa pagpasok subalit pagdating ko sa eskwelahan may nauna pa pala sakin at dahil doon ay nag pahinga nalang muna ako at nang dumating ang aming guro siya ay nag greet at iyon ang pagsisimula ng klase. Matapos ang klase ako ay nagpunta sa bahay ng kaklase ko dahil mayroon kaming gagawing proyekto . At matapos naming mabili ang gamit napagpasyahan namin na umuwi na at bukas nalang bumili at nang maka uwi ako . Ako ay kumain ng aking tanghalian at ginawa ko ang aking mga takdang aralin at bandang 7 ako ay kumain at natulog.

Pebrero 11

Pasukan na naman . Maaga akong pumasok at pagdating ko wala pa ang aming guro kaya ako ay lumabas muna at nang dumating ang aming mahal na guro nagsimula na ang klase . Nang matapos ang klase nag karoon kami ng maikling pagpupulong at nang matapos ang pagpupulong kami ay umuwi at pag uwi ko ako ay kumian ng aking tanghalian. Pagkatapos nun ay ginawa ko ang aking mga takdang aralin at nang matapos kung gawin ako ay lumabas para magpahangin at nang bandang 6:30 ako ay kumain at natulog.

Pebrero 10

Sa araw na ito ako ay medyo huli akong nagising dahil sa sobrang pagod ko kagahapon . Nang magising ako ay kumain ng aking almusal at nang 12 ako ay kumain ng aking tanghalian at ako ay nanuod ng telebisyon at bandang 1 ay naligo ako dahil sa sobrang init at nang matapos kung maligo ako ay lumabas para maglaro ng kompyuter at nang bandang 6 ako ay umuwi at nang umuwi ako . Ako ay kumain ng aking hapunan at natulog.

Pebrero 9

Sa araw na ito maaga akong gumising dahil kailangan kong pumunta sa aming pagpupulong at pagsasagawa at bago ako pumunta ako ay kumain ng aking almusal at dumiretso ako sa itinakdang lugar . Pagkatapos ng aming pagsasagawa ako ay umuwi agad at kumain ako ng aking merienda at lumabas ako para maglaro ng kompyuter at paguwi ko ako ay kumain ng aking hapunan at natulog ako ng bandang 7 na ng gabe .

Pebrero 8

Ito na ang huling araw ng isang linggong pasukan kaya naman ako ay maagang pumasok at bago matapos ang aming klase kinausap ko muna ang aking mga kaklase para sa gagawin naming proyekto . Pagkatapos ng klase kami ay nagkaroon ng pulong para sa aming proyekto at kami ay nagpunta sa  bahay ng aming kaklase para isagawa ang aming proyekto at doon na kami kumain  . Nang matapos ang aming pagsasagawa ako ay umuwi at ginawa ko ang aking takdang aralin at nang 7:30 ay kumain ako at natulog .

Pebrero 7

Sa araw na ito maaga akong pumasok dahil ako ay isa mga tagapaglinis at nang dumating ang aming guro iyon ang hudyat ng pagsisimula ng klase at ng matapos ang aming klase ako ay umuwi at kumain ng aking tanghalian at ginawa ko ang aking takdang aralin at nang 3 ay kumain ako ng merienda at ako ay lumabas at nag laro ng basket ball . Pag uwi ko ako ay kumain ng aking hapunan at natulog.

Pebrero 6

Maagang dumating ang aming guro kaya muntikan akong mahuli sa klase at masaya ako sa araw na ito kaya ganado akong sumagot sa mga tanong at matapos ang klase ako ay pumunta sa bahay ng kaklase ko dahil ginawa naming ang aming proyekto na experiment dun ako kumain at nang umuwi ako . Ginawa ko ang aking takdang aralin at nang 6:30 ako ay kumain ng aking hapunan at natulog .

Pebrero 5

Maaga akong nagising dahil kailangan kong pumunta ng ynares-center kasama ang mga kaklase ko kami ay doon nagpunta dahil doon gaganapin ang science fair . Nang makarating kame doon kami ay nag hintay dahil hindi pa nagsisimula nang papasukin na ang mga mag-aaral kami ang naunang papasukin at nang makarating kami doon ay nagtungo kami sa loob at mayamaya ay nag simula na ang exhibit masaya ang exhibit na naganap ,marami kaming nalaman . Matapos ang exhibit nagkaroon ng isang pagtatanghal at nagsalita ang mga kinikilala at nang matapos na kami ay pinauwi na at dumiretso muna kami sa bahay nila galvez at doon kami kumain ng aming tanghalian at nanuod kami ng palabas . Nang matapos ang palabas kami ay kanyakanyang umuwi at nang ako ay nakauwi ako ay pagod na pagod . Nang 7 ay kumain ako ng aking hapunan at nakatulog sa sobrang pagod.

Pebrero 4

Simula na ulit ng isang linggong klase kaya naman ako ay maagang nagising dahil kailangan ko pang pumasok .Nang dumating ako ay siyang pagdating din ng aming guro sa eskwelahan kaya sakto lang at . Matapos ang aming klase ako ay umuwi ng maaga dahil manunuod ako ng telebisyon at sinabay ko ang pagkain sa panunuod at matapos nun ako ay gumawa ng aking takdang aralin at nang 7 ako ay kumain ng aking hapunan at bandang 7:30 ako ay natulog.

Pebrero 3

Sa araw na ito ako ay medyo tanghali na nagising dahil ako ay medyo gabi na nakatulog kagabe at nang gumising ako sinabay ang pagkain at panunod ng telebisyon at ilang sandali ay tanghalian na kaya kumain na ako ng aking tanghalian at pagkatapos nun ako ay naligo dahil sa sobrang init at matapos kong maligo ako  ay lumabas at naglaro ng basket ball at pag uwi ko ako ay kumain at bandang 8 :20 ay nakatulog ako .

Pebrero 2

Simula ito ng bakasyon ng dalawang araw  kaya sinulit ko . Pakagising ko ako ay kumain ng aking almusal at  nanuod ako ng telebisyon at nang 12 ay kumain ako ng aking tanghalian at ako ay lumabas para maglaro ng kompyuter pag uwi ko ako ay kumain ng aking merienda at lumabas ako para magkipagusap sa mga kaibigan ko pag uwi ko , ako ay kumain at natulog.

Pebrero 1

Simula ng araw ng pebrero at ako ay maagang gumising at sa araw ng klase na ito ganado akong makinig at gumuwa sa oras ng klase. Matapos ang klase ako ay maagang umuwi at paguwi ko ako ay kumain ng aking tanghalian at lumabas ako para maglaro ng basket ball . Pag uwi ko ako ay kumain dahil ako ay nakaramdam ng gutom at ako ay nakatulog.

Enero 31

Sa araw na ito ako ay pumasok ng maaga dahil kailangan kong maglinis . Nang matapos kung maglinis dumating ang aming guro at nag simula na ng klase. Matapos ang klase ako ay umuwi agad dahil kailangan kong kumain at gawin ang aking mga takdang aralin . Matapos kong kumain , gumwa ng takdang aralin . Ako ay lumabas at naglaro ng kompyuter . Paguwi ko ako ay kumain ng aking hapunan at natulog .

Enero 30

Sa araw na ito ganado akong mag aral at nang matapos ang aming klase ako ay pumunta sa isang pagpupulong kasama ng aking mga kaklase para pagusapan ang aming ginawang proyekto sa science at nang matapos ang aming pagpupulong ako ay umuwi at kumain ak ng aking tanghalian at ginawa ko ang aking mga takdang aralin . Nang 6:30 na ako kumain at nakaramdam ako ng antok at ako ay nakatulog.

Enero 29

Sa araw na ito maaga akong pumasok at dahil wala akong magawa sa eskwelahan ako ay naglinis nalang . Nang dumating ang aming guro yun ang pagsisimula ng aming klase . Nang matapos ang aming klase ako ay umuwi at kumain ng aking tanghalian at dahil wala akong takdang aralin ako ay lumabas para mag laro ng kompyuter at nang 6 ay umuwi na ako at kumain ako ng aking hapunan at ako ay natulog.

Enero 28

Pasukan na naman maaga akong pumasok dahil kailangan kong kausapin ang aking mga kaklase tungkol sa aming proyekto. Nang dumating ang aming guro iyon ay hudyat ng pagsisimula ng klase at nang matapos ang aming klase . Nag punta ako sa guro ko dahil kailangan kong magpasa ng aming proyekto at matapos nun ako ay umuwi at ginawa ko ang aking takdang aralin at nang 7 ay kumain ako ng aking hapunan at natulog.

Enero 27

Sa araw na ito ako ay pumunta sa bahay ng kaklase ko dahil kailangan naming gawin ang aming proyekto sa science at  bago kame umuwi galing doon kame ay bumili muna ng aming merienda at kami ay inihatid ng aming kaklase sa sakayan isa isa kaming bumaba ng sasakyan at ako ang huling bumaba dahil ang bahay ko ang pinaka malayo. Nang umuwi ako , ako ay kumain na ng aking hapunan at nakatulog sa sobrang pagod .

Enero 26

Sa araw na ito maaga akong nagising dahil 7 na ng gabi ako natulog. Nanuod muna ako ng telebisyon bago kumain at pagkatapos kung kumain tinignan ko ung mga takdang aralin at ginawa ko ito. Nang 12 ako ay kumain ng aking tanghalian at ako ay nakatulog nang ako ay gumising ako ay naligo at lumabas para maglaro at nang umuwi ako ako ay kumain ng aking hapunan at ako ay natulog.

Enero25

Sa araw na ito maaga akung nagising dahil ako ay may pasok sa eskwela. Nang dumating ako sa eskwelahan ako ay namahinga dahil sa sobrang aga at wala akong magawa. Nang dumating ang aming guro iyon ay hudyat ng pagsisimula ng klase . Nang matapos ang klase ako ay umuwi agad dahil kailan kong gawin ang aking takdang aralin at matapos kong gawin ako ay natulog at pagkagising ko nanuod ako ng telebisyon at kumain ako ng aking hapunan at natulog.